«Վալենսիայի այրին»
1940թ.-ին Խաչատրյանը գրում է երաժշտություն
Լոպե դե Վեգայի «Վալենսիայի այրի»-ի համար: Կոմպոզիտորին
անչափ գրավել էր Վերածննդի ժամանակաշրջանում ստեղծված
փայլուն կատակերգությունը, որտեղ իրավիճակի հանկարծակի
փոփոխությունները, ինտրիգները նպաստում են հումանիստական
գաղափարների հաստատմանը, մարդկային անհատականության,
ուժի, արժանիքների ու հոգևոր գեղեցկության փառաբանմանը:
Այս վառ տոնական երաժշտությունը՝ իր բնույթով և ոճով
ոչ միայն լիովին համապատասխանում է գրական սկզբնաղբյուրին,
այլև իր մեջ ներառում է դասական դրամատուրգիայի կերպարների
երաժշտա-ինտոնացիոն արտահայտման նոր հնարներ: Երաժշտությունը
հիանալի կերպով ներկայացնում է և՛ տվյալ ժամանակաշրջանը,
և՛ իսպանական ազգային կոլորիտը, և՛ ճշմարտացիորեն
բնութագրում է գործող անձանց: